خداوند متعال در قران کریم از مبحث فلسفی علت العلل وغایت الغایات سخن رانده و هر دوی آنرا خود خدا معرفی می کندآن هم با استدلالات عقلی ای چون «او اول و آخر و ظاهر و باطن است.» یا گفته اوست که می فرماید:«خدا خالق همه چیز و او یکتای قهار است.» و در دیگر آیات قرآن از قانون علیت جانبداری کرده و برای هر پدیده مادی و غیر مادی بدون استثنا علت و سببی را مطرح می سازد مثلا_ علت فساد را موشکافانه مد نظر داشته و چنین بیان می کنند که «فساد در خشکی و دریا به وسیله آنچه دستان مردم کسب کردند آشکار شد.» ؛ یعنی این اعمال و کردار خود افراد است که سبب افشای فساد در بینشان گردیده است و نمونه های دیگر نیز همینطور که در مطالب فوق هم به چند مورد از آن اشاره شد و نیز این بحث فلسفی را مطرح می کند که علت و معلول هر دو محکوم اراده خدا یند و بیشتر مباحث فلسفی واستدلالات ذهنی و منطقی ودلایل محسوس و عینی را در باب خداشناسی مطرح می سازد آنجا که در آیه سوره انبیا برای اثبات وحدانیت خدا قوه تعقل مخاطب را به داوری می کشاند ومی فرماید: «اگر در آسمان و زمین خدایی غیر از الله بود در آسمان و زمین فساد می شد.» ؛ یعنی اگر این جهان را خدایانی نیز غیر الله بود یقینا خلل و فساد در امور تدبیر و نظام آن راه می یافت ؛ پس از نظم ثابت عالم بدانید که پادشاه ملک و خدای یکتاست.
یا درآیه طور با تکیه بر همین ابزار عقل و منطق به اثبات وجود خدا می پردازد و می فرماید شما که منکر وجود خالق و صانع و خدایید کافیست در این سوال تفکر کنید و پاسخ گویید که آیا پس موجودات از عدم و نیستی صرف و خود به خود به وجود آمده اند یا اینکه خویشتن خود را خلق کرده اند؟ و برای خداشناسی راههایی منطقی رامطرح می سازد که عبارتند از «تفکر و اندیشه در حیات و طبیعت».

اشارات قرآن به مباحث اقتصادی واجتماعی

در قرآن کریم از روابط مالی افراد و از انواع دوگانه مالکیت یعنی مالکیت حقیقی و اعتباری سخن رفته است ، مثل آیه 128 سوره اعراف که می فرماید: «همانا زمین از آن خداست و به هر کدام از بندگانش که خدا بخواهد به ارث می رسد.» همچنین مساله تعدیل ثروتها را در قالب دستورات زکات و خمس و صدقه بیان می کند به مباحث اجتماعی مسوولیتهای متقابل افراد در قالب وحدت و تعاون اجتماعی و امر به معروف و نهی از منکر پرداخته و در باب برابری و برادری اجتماعی افراد می فرماید: «همانا مومنان برادرند.» همچنین مساله عدالت رفتاری را چنین مطرح می سازد که (نقل به معنا) هرکس به نسبت تعادل در گرو کرده ها ی خویش است نه کمتر ونه بیشتر از آن.