1- اعتقاد به «عالم غیب»: ما به عنوان انسان عصر پسامدرنیسم ، به هر دینی که از ادیان ابراهیمی پایبند باشیم ، چه بخواهیم چه نخواهیم ، از یک فاصله تاریخی با زمان نزول کتب مقدس و حیات پیام آوران الهی ، برخورداریم ؛ مثلا یک مسیحی امروزی ، 2006 سال و اندی و یک مسلمان معاصر 1427 سال و اندی از زمان حیات پیامبران خدا (سلام الله علیهم اجمعین) و نزول کتب مقدس فاصله زمانی دارد. اگر از ما سوال کنند که مبنای اعتقادتان به پیامبران و کتب گذشته چیست؟ آنها که ازشما غایب شده اند؟ مهمترین مبنای مشروعیت و حجبیت کتب مقدس ارائه «توجیه معرفتی ( ©Epistemic Justification پیرامون «عالم غیب» یا «ماورائ الطبیعه» (متافیزیک) است. کلید شناخت معنویت کتب مقدس ، معرفت شناسی (epistmology) عالم غیب از دیدگاه آنهاست. اگر «ماورائ الطبیعه» تبیین علمی کتب مقدس محور، بیابد، سخنان افرادی مانند دیوید هیوم که «متافیزیک» را «سفسطه» یا کانت که «ماورائ الطبیعه» را «بولفضولی های عقل نظری» می دانند، سست و بی بنیاد می گردد و برهان از دست کسانی که با اتکائ به «رساله فلسفی منطقی ویتگنشتاین» ماورائ الطبیعه را «مهمل ، یاوه و فاقد معنا» شمرده اند، گرفته می شود. (امیر عباس زمانی ، زبان دین ، ص 48) نکته بسیار مهم در معرفت شناسی معنویت کتب مقدس ادیان الهی ، توجه به آسیب شناسی معرفتی آن است.
مهمترین مبنای آسیب شناختی معنویت کتب مقدس ادیان برای تحقق صحیح یک گفتمان سازنده ، توجه به فرآیند شیطانی «دنیوی کردن مفهوم معرفت» در عصر حاضر است که به نظر نگارنده ، ریشه یابی تاریخی این فرآیند، در امر آسیب شناسی معنویت ، بسیار حیاتی است وخود تحقیقی مفصل می طلبد ونگارنده براین اعتقاد است که این فرآیند در نگاه نخبگان وبسیاری ازپیروان ادیان ابراهیمی نفوذ کرده است وراه حل آن نیز به قول شاعر نازک اندیش ایرانی ، سهراب سپهری ، این است چشم ها را باید شست ، جور دیگر باید دید و صدای کفش ایمان را در کوچه شوق باید احساس کرد. علیرغم دیدگاه های متفاوت و متنوع ادیان ابراهیمی درباره خداشناسی و معاد شناسی ، همه آنها بر غائب بودن (= در عالم غیب بودن) آموزه هایی مانند خداوند متعال ، انبیائ الهی و... هم داستانند ؛ حتی در «خداشناسی طبیعی (deism)، که خدا تاثیری بر روند جهان ندارد، می بینم که می گویند «خدا در جهان ما غائب است» (عبدالرحیم سلیمانی اردستانی ، درآمدی بر الاهیات تطبیقی اسلام و مسیحیت ، ص 39،)1382.

2- اثبات «وحیانی» بودن: در عصر معاصر مهمترین ملاک برای تمایز معنویت متعالی ادیان الهی از معنویت های مصنوعی و مجعول ، اثبات وحیانی بودن گزاره های کتب مقدس ادیان است ؛ اعتقاد به وحی ، به معنی آسمانی بودن کتب مقدس و غیر بشری بودن ، اصل و مبنای این کتب است ووجود هر گونه خلل درآن ، موجب کاهش اعتباراین کتب خواهدشد. «در دو سنت مسیحیت و اسلام ، وحی و مکاشفه آموزه ای زیربنایی است... در سنت مسیحی سخن از کشف است. خدا خود را به انسان نشان می دهد و بدین طریق او را هدایت می کند... به عقیده آنان (مسیحیان) کامل ترین وحی ، نه در کتاب ، بلکه در انسان منعکس شده است (عبدالرحیم سلیمانی ، درآمدی بر الاهیات تطبیقی اسلام و مسیحیت ، ص 39،1382)دراسلام نیز وحی بر کاملترین انسان در قالب کتاب (کلام) عرضه شده است و پیامبر گرامی اسلام ص وحی قرآنی مجسم بود ؛ البته با نگاهی عمیق تر می توان گفت که گرچه انبیائ الهی مانند موسی ع و عیسی ع و محمدص از بین ما رفته اند اما «قوام هر دینی بر دوش بنیانگذار آن است و پیروان هر دین مدارجی که طی می کنند و فضایلی که کسب می کنند از برکت بنیانگذار آن است ؛ این که حضرت عیسی ع در انجیل فرموده است ، «تا روز قیامت با شما هستم» منحصر به ایشان نیست» (مجله هفت آسمان ، مصاحبه به دکتر محمود بینا مطلق ، شماره 1، ص20)بنابراین اثبات وحیانی بودن کتب مقدس و اعتقاد به آن ، از دیگر مبانی حجبیت و مشروعیت معنویت کتب مقدس است و راه را برای ایجاد گفتمان سازنده ادیان در موضوع معنویت هموار می کند.

3- اثبات اتصال تاریخی: شناختن «ماخذ» و «منبع» افکار و اندیشه ها، برای انسان عصر مدرنیسم اهمیت بسیاری دارد. امروزه تاریخی نگری از مشخصه های اصلی ارزیابی اعتبار یا بی اعتباری اندیشه ها است. برای پیروان ادیان الهی بسیار مهم است که پیوستگی تاریخی عقاید و احکام خودشان را با حال و هوای زمان پیامبرانشان بدانند ؛ بنابراین تنها راه برای ایشان مراجعه به کتب مقدسشان است. اتصال تاریخی کتب مقدس و پیوستگی زمانی آن نقش کلیدی در ارائه معنویتی منسجم و عمیق دارد. قرآن کریم ، تنها کتاب دینی است که به دلیل دو سنت الهی و بشری ، پیوستگی تاریخی خویش را کاملا و به گونه ای اعجاب آور حفظ کرده است ؛ نخست سنت الهی حفظ (انا نحن نزلنا الذکر و انا له لحافظون) و دیگری سنت بشری تلاوت و قرائت قرآن کریم. پیوستگی تاریخی کتب مقدس ، رابطه ای مستقیم با مشروعیت معنویت این کتب دارد و هرچه انسجام تاریخی الفاظ و معانی آن ، منسجم تر باشد، هیمنه معنوی آنها نیز بیشتر است. به نظر می رسد قرآن کریم ، تنها کتاب مقدسی باشد که از انسجام لفظی و معنایی اعجاب آوری در طول تاریخ برخوردار است. و زمینه های هرمنوتیکی آن ، در مقایسه با دیگر کتب مقدس ادیان الهی ، کمتر می باشد.

معنویت کتب مقدس مراد از معنویت کتب مقدس ،ازیک سو ، روحانیت و قداست این کتاب ها را شامل می شود که علومی مانند روانشناسی می توانند به عنوان علوم کمکی به تبیین علمی - کاربردی این بعد از معنویت کتب مقدس یاری رسانند ، بعدی که بسیاربرای نخبگان وعموم پیروان ادیان ابراهیمی مهم وحیاتی است وبه خاستگاه آسمانی و وحیانی داشتن کتب مقدس اشاره دارد ، وازسوی دیگر هم معناداری و معنادهی به اندیشه وزندگی اتباع ادیان را مدنظر قرار می دهد. بنابراین ، مفاهیم سکولار و ماتریالیستی و آن جنبه از آموزه هایی پزیتویستی که تلاش دارند، گزاره ها و آموزه های کتب مقدس را بی معنا و مهمل جلوه دهند، جایی در این نوشتار نخواهند داشت. نگارنده معتقد است که اثبات بی معنایی و مهمل بودن آموزه های کتب مقدس ، فقط در فضای معنوی کتب مقدس قابل پیگیری است و به عهده خود کتب مقدس پژوهانی است که باپیش فرضها وذهنیت های نزدیک تر به کتب مقدس ، به فعالیت علمی مشغول هستند.مقایسه معنویت این کتب ، بهترین راه برای ارزیابی آموزه های آنها در موضوع معنویت است.